پرینت خبر

نام اثر: مجموعه مقالات همایش پدران: پرورش منش اخلاقی فرزندان

گردآوری و تدوین: موسسه فرهنگی سپهر معرفت

نویسندگان: دکتر غلامعلی افروز، دکتر محمد حسین الیاسی، دکتر علی محمد نظری، دکتر محمدرضا شرفی

به کوشش: مجتبی مصدقی

ویراستار: حسین ناصرالملکی

طرح روی جلد: علی هاشمی (ایلیا)

انتشارات: سنا

این اثر ارزشمند، نتیجه ی برگزاری سومین همایش پدران دانش آموزان مجموعه مدارس سپهر می باشد. این همایش که در تاریخ هشتم دی ماه 1391 برگزار شد، همچون گذشته مورد استقبال پدران قرار گرفت.

موضوع این همایش "پرورش منش اخلاقی فرزندان" بود که توسط جناب آقای دکتر افروز و جناب آقای دکتر محمدحسین الیاسی ایراد شد. پس از این همایش مجموعه مباحث مطرح شده در آن، توسط سایر اساتید بارورتر شده و تحت این مجلد، تدوین گشت.

این کتاب شامل چهار مقاله تحت عناوین "خانواده و نقش پدر در شکوفایی منش اخلاقی در شخصیت فرزندان"، "منش اخلاقی در کودکان و نوجوانان از منظر دین و روش های تقویت آن از بعد خانواده"، "بهبود مهارت های ارتباطی در خانه و جامعه" و "آسیب شناسی رشد منش اخلاقی فرزندان" می باشد که به ترتیب توسط اساتید "دکتر غلامعلی افروز"، "دکتر محمدرضا شرفی"، "دکتر علی محمد نظری" و "دکتر محمدحسین الیاسی" نگارش شده است.

این مجموعه ی ارزشمند، در پاییز 1392 به زیر چاپ رفت و در همایش پدران همان سال رونمایی شد.

پیش گفتار کتاب:

در دنیای همواره در حال تغییر و تحول امروز، نه تنها پرورش "منش" کودکان و نوجوانان بسیار سخت و دشوار است، بلکه حتی سخن گفتن از آن نیز صعب و دشوار می نماید.

چه، بر خلاف چند دهه ی پیش، که هر صاحب خردی با اندکی تأمل و قدری مداقه می توانست اصلی ترین "عوامل موثر" بر شکل گیری منش و حتی کل شخصیت کودکان و نوجوانان را نشان کند و با چند رهنمود و راهکار همه فهم، برای "شکل دهی مطلوب" آن ارائه ی طریق کند، امروزه علی رغم در دسترس بودن ده ها تئوری و مدل نظری پیرامون فرآیند فرابالیدن و تحول فرزند آدمی، نمی توان راهکارها و رهنمودهای کاملاً متقنی برای تأثیر نهادن بر فرآیند رشد و نمو کودکان و نوجوانان، ارائه نمود.

چون اولاً: امروزه بی نیاز به هیچ کنکاش ژرف ذهنی، باورمان شده است که کودکان و نوجوانان "لوح های نانبشته"ای نیستند که بتوان هر مفهوم و عبارت و قاعده و قانونی را ، بدون رعایت قواعد و اصولی که از آن ها با عنوان "قواعد روان شناختی تعلیم و تربیت در هزاره سوم" نام می برند، بر لوح ضمیر آنان حک کرد و آن را در گذر زمان از هر کم و بشی و دگرگونی و تغییری مصون داشت.

ثانیا: سالیانی است که به روشنی دریافته ایم که تربیت، به ویژه تربیت منش اخلاقی، دیگر همچون گذشته در یک جاده ی هموار یکطرفه که رانش گران و کنش گران و عاملان بی حریف آن والدین اند، به سرانجام نمی رسد. چه، چنین جاده ای مدت ها است که به لطف و مدد فن آوری متنوع ارتباطی و به سبب بسط و گسترش بسترها و زمینه های تعامل انسانی، جای خود را به بزرگراهی چند بانده با ده ها راه فرعی و دوربرگردان و مسیر مستقیم و مورب و انحرافی داده است.

ثالثا: در هزاره ی سوم، باز هم بر خلاف گذشته، سیر روزافزون تغییر و تحول، در سطح امور روبنایی و فیزیکی و مادی متوقف و محدود نمانده است و به تحول در برخی ارزش ها، نیز بسط و گسترش یافته است.

نیازی به یادآوری نیست که تحول نوع دوم نیز لاجرم به ایجاد تغییر در هنجارها، علایق، نگرش ها و رفتارها و موضع گیری های ساکنان زمین، به ویژه نسل های جدید، منجر گشته است و این تغییرات متعدد نیز ممکن است به سبب «شکاف بین نسل ها»، اثربخشی تربیت درون خانواده و حتی تاثیر تعلیم و تربیت رسمی را با چالش ها و دشواری هایی روبرو سازد.

اما، این همه بدان معنا نیست که از سهم و نقش والدین در شکل دهی و نضج منش فرزندان فرو بکاهیم یا منکر اثربخشی روش ها و سبک های تربیتی و الگوهای عملی آنان در فرآیند شکل گیری و تثبیت شخصیت، به ویژه بعد اخلاقی-اجتماعی شخصیت کودکان و نوجوانان شویم.

بلکه چند نکته ی پر اهمیت پیش گفته را بدان سبب یادآور شدیم که از یک سو بر ضرورت توجه فزون تر والدین به این حیطه ی پر اهمیت تاکید ورزیم و از سوی دیگر، خاطرنشان سازیم که "تربیت منش" تکلیفی سخت و دشوار است و لاجرم اهتمام ورزیدن به آن نیازمند "طرح و نقشه" ی از پیش تدبیر شده، "سبک و روش" آزمون شده و رعایت "الزامات و اقتضائات" برخوردار از پشتوانه ی نظری و فلسفی متقن است.

در این مجال، منظور ما از الزامات و اقتضائات، تمهیدات، پیش نیازها و شرایطی است که اگر مورد مداقه و دوراندیشی قرار گیرد، می تواند به شکل گیری یک "منش اخلاقی" نیرومند و غیرآسیب پذیر در برار کج روی ها و هنجار گریزی ها، یاری رساند. در سطوری که در پی می آید برخی از آن الزامات، که در چند فصل کتاب به تفصل مورد بحث قرار گرفته اند، مرور می شوند.

شکل گیری «دلبستگی» نخستین پیش نیاز شکل گیری منش اخلاقی است. چه، شخصیت آدمی، به ویژه منش اخلاقی او، در محیط و فضایی نشو و نما پیدا می کند که اولا، عاری از عوامل نا امن باشد و ثانیاً، سرشار از محبت و تعلق عاطفی ژرف و ماندگار باشد. در چنین فضایی ذهن و روان آدمی پذیرای «فرمان های اخلاقی» است و به صورت هشیار و ناهشیار آن فرمان ها را «درونی می سازد». نیازی به یادآوری نیست که «احساس دلبستگی» باید در نخستین سال های زندگی شکل بگیرد تا فرصت «پرورش منش» از میان برنخیزد.

دومین الزام اولیه ی شکل گیری منش، «از میان راندن زمینه های ناسازگاری» در سال های رشد و تحول است. چه، شواهد بی شماری وجود دارد که نشان می دهد ناسازگاری های اولیه، شکل گیری منش را دچار اختلال می سازد و زمینه را برای کژ کار کردی در سنین بعد فراهم می سازد. ناگفته آشکار است که ناسازگاری محصول کشمکش های مستمر (و نه اتفاقی و زودگذر) والدین و عدم اهتمام جدی آن ها برای حل و فصل آن از طریق بهره گیری از ساز و کارهای منطقی و روش های مسئله گشایانه است.

سومین شرط و الزام پرورش بهنجار منش اخلاقی کوکان و نوجوانان، فراهم ساختن زمینه های ظهور و بروز رفتار دموکراتیک در خانه و اهتزاز تحمیل نظرات خود به فرزندان است. چه، اعمال قدرت از طریق زور، و نه از طریق جذابیت حاصل از مهارت مجاب گری، نه تنها به تربیت اخلاقی فرزندان یاری نمی رساند، بلکه بذر کینه و خصومت را در ذهن آنان می کارد و خشم و خصومت آنان را به رفتار پرخاشگرانه تبدیل می نماید. حاصل این فرآیند نابهنجار شکل گیری شخصیت های عصبی و پدید آمدن منش تهاجمی است.

اما، در مقابل چنانچه در گفتگو با فرزندان از «بیان و زبان نرم» استفاده شود و در تعامل با آنان «طرد» جای خود را به «پذیرش» دهد و در فضای روابط «تحقیر» رخت بربندد و «تکریم» نمایان شود، می توان شکل گیری یک منش اخلاقی اجتماعی شده را تضمین نمود.

عامل مهم دیگری که اثر انکار ناپذیری بر منش فرزندان بر جای می گذارد، ارائه ی «الگوی عملی» به آنان است. مراد ما از مفهوم «الگوی عملی» یادآوری نکته ای است که گرچه جاری شدن مکرر آن بر لسان و قلم اهل سخن و خرد، به ویزه اهالی تعلیم و تربیت، ممکن است باز شنیدن آن را ملال آور کرده باشد اما سهم آن در شکل گیری منش اخلاقی واجد چنان اهمیتی است که در نوشتاری چون این، بی اعتنا از کنار آن گذشتن، ممکن است موجب بی فرجام ماندن حاصل کلام گردد. در واقع آنچه ما قصد یادآوری آن را داریم این است که شکل گیری منش اخلاقی کودکان و نوجوانان از آن که «کلام» و «بیان» و حرف و سخن ما را به بخشی از وجود خود تبدیل نمایند، رفتار و کردار و سبک عملی ما را «همانند سازی» می کنند و رفتار و منش خود را بر آن اساس «تنظیم» می نمایند.

این «همانند سازی» به ویژه زمانی که کامل و عاری از تعارض است که بین رفتار و گفتار ما هماهنگی و همسانی بالایی وجود داشته باشد.

به عنوان عامل پنجم از اهمیت «در معرض پیام های همسان و نامتعارض» قراردادن فرزندان نیز نباید غافل بود. در سطور آغازین این نوشتار، تلویحاً یادآوری شد که یکی از وجوه مشخص جهان امروز، ارسال پیام های متعارض و متناقض است و کودکان و نوجوانان نیز لاجرم در معرض برخی از آن پیام ها قرار می گیرند و احتمالاً بر اثر آن، تعارضات و ناهماهنگی هایی را نیز تجربه می کنند. اینک تأکید ما این است که خود ما و همه ی کسانی که در خانواده به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بر شخصیت و منش فرزندانمان تاثیر می گذارند، به منبعی از «پیام های متناقض» تبدیل نشویم. چون این گونه پیام ها، به ویژه وقتی از سوی منابع مهم تربیتی ارسال شوند، ذهن کودکان و نوجوانان را مسموم می سازند و شکل گیری منش آنان را با اختلال روبرو می سازند.

و سرانجام یادآور می شویم که پیش شرط ها و الزامات پرورش منش اخلاقی کودکان و نوجوانان بسیار فراتر از نکات مندرج در سطور بالاست. به همین سبب کل این کتاب به تشریح و توضیح منش و مباحث مربوط به آن به ویژه سهم و نقش والدین در رشد و تحول آن، اختصاص یافته است.

اهمیت این کتاب که هر فصل آن توسط یکی از اساتید صاحب نظر و محقق این قلمرو به زیور طبع آراسته شده است، در آن است که بدون درگیر کردن خواننده در مباحث نظری، به ارائه ی راهکارها و روش هایی می پردازد که با به کار بستن آن ها می توان به شکل گیری منش اخلاقی مطلوب کودکان و نوجوانان عزیز کشورمان یاری رساند.

امیدواریم مباحث طرح شده مفید افتد و به کار آید.

شما می توانید برای تهیه ی این محصول با روابط عمومی موسسه تماس حاصل فرمایید.